Wazelina w kosmetykach

Istnieje przekonanie, że jeżeli coś jest do wszystkiego, to w rzeczywistości nie nadaje się do niczego… Nie można jednak tego powiedzieć o wazelinie. Jest to uniwersalna substancja, której właściwości sprawiają, że znalazła szerokie zastosowanie w kosmetyce, zarówno w pielęgnacji, makijażu, jak i życiu codziennym. Wazelina wykorzystywana jest przez kobiety na całym świecie. Odkąd pojawiła się na rynku w XIX wieku, wazelina nie traci na popularności. Znajdziemy ją m.in. w pomadce do ust czy produktach zmiękczających skórę. Stanowi również dobrą bazę do produkcji domowych kosmetyków. Jej niewątpliwą zaletą jest to, że nie kosztuje wiele a jest wydajna. Skąd się wzięła ta mazista substancja i jaka jest jej historia? Do jakich zastosowań kosmetycznych można wykorzystać wazelinę? Czy jest bezpieczna? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziesz w tekście poniżej.

Trochę historii, czyli skąd się wzięła wazelina?

Historia wazeliny sięga roku 1859. W tym okresie robotnicy na pierwszych platformach wiertniczych odkryli, że brudny podobny do parafiny materiał, który gromadził się na platformach, leczył rany i siniaki oraz utrzymywał miękkość ich skóry. W tym samym czasie, młody chemik Robert Chesebrough w ramach swojej pracy nad odkrywaniem nowych surowców, udał się na jedną z platform wiertniczych, aby zbadać szyb naftowy. Ropa naftowa była rozwijającym się przemysłem i Chesebrough miał nadzieję, że z niej skorzysta. Podczas badania tego miejsca, Chesebrough zauważył, że pracownicy platform rozmazują tę lepką pozostałość z wierteł na oparzenia i skaleczenia na ich skórze i wydaje się, że pomaga to w procesie gojenia. Chesebrough wziął próbki z powrotem do swojego laboratorium i zaczął eksperymentować z przywiezioną substancją, ponieważ chciał zbadać potencjalne jej zastosowania. Udoskonalając ją, stworzył przejrzysty preparat, jasny żel, który znamy obecnie jako wazelinę. Początkowo substancja ta nosiła nazwę „petroleum jelly”, jednak gdy zaczęła być produkowana na skalę masową, świat poznał ją po prostu jako wazelinę. Nazwa „wazelina” została wymyślona podobno przez samego Chesebrougha z połączenia dwóch słów: niemieckiego Wasser „woda” + greckiego έλαιον (elaion) „oliwa z oliwek”.

W 1870 roku wynalazca rozpoczął sprzedaż swojego nowo produktu. Sprzedawał go jako produkt do natłuszczania skóry, smar lub do zastosowań leczniczych na spierzchniętą skórę, pęcherze, oparzenia słoneczne, skaleczenia oraz do utrzymywania ran w czystości przez ich uszczelnianie. Sprzedawał nawet wazelinę jako środek wspomagający w leczeniu reumatyzmu i jako pomadę do włosów. Chesebrough podróżował po Nowym Jorku, demonstrując produkt aby zachęcić do sprzedaży. Początkowo sprzedaż była niska, więc zaczął rozdawać bezpłatne próbki gospodyniom domowym i lekarzom – szacuje się, że do 1873 roku rozdano ponad pół miliona takich próbek. Pierwszą fabrykę otworzył już w 1870 roku na Brooklynie. W 1872 roku opatentował proces wytwarzania swojej wazeliny. W 1875 roku założył też firmę Chesebrough Manufacturing Company. W tym okresie sklepy sprzedawały już ponad tysiąc słoików wazeliny dziennie. W 1876 roku wazelina zyskała na znaczeniu, gdyż została zatwierdzona przez londyńskie czasopismo medyczne „The Lancet”. Doprowadziło to do wzrostu zainteresowania nią przez lekarzy w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Europie. Po ogólnej akceptacji przez lekarzy Chesebrough rozpoczął kampanię reklamową skierowaną do ogółu społeczeństwa. W 1884 roku we Francji, Anglii, Niemczech, Włoszech i innych krajach powstały fabryki produkujące wazelinę. W ciągu dziesięciu lat produkt ten znajdował się już w prawie każdym domu.

wazelina 1 wazelina 2 wazelina 3 wazelina 4

Wiele firm wkrótce sprzedawało produkty podobne do tych prezentowanych przez Chesebrough Manufacturing Company – takie jak „Cosmoline” i „Densoline”. Firma Chesebrough wykorzystała jednak swoje patenty do ochrony procesów produkcyjnych i zadbała aby przyjęto przepisy prawne dotyczące znaków towarowych w celu ochrony swojej nazwy handlowej produktu „Vaseline”. W 1888 roku Chesebrough wprowadził na rynek wazelinę z niebieską etykietą, aby wizualnie odróżnić swoje produkty od konkurencji. Ten zabieg działa po dziś dzień.

wazelina 5 wazelina 6 wazelina 7 wazelina 8

Sam wynalazca zmarł w roku 1933, jednak jego firma, która była już wówczas spółka akcyjną notowana na giełdzie, odnotowywała zyski nawet po wybuchu Wielkiego Kryzysu. W 1940 roku zniszczenia spowodowane II wojną światową w londyńskim zakładzie produkcyjnym Chesebrough Manufacturing Company, doprowadziły do zapaści finansowej firmy. W czerwcu 1955 roku Chesebrough oraz inna firma Pond’s Creams połączyły się, tworząc Chesebrough-Ponds, który stał się wiodącym producentem artykułów higieny osobistej. Następnie w 1987 roku firma została zakupiona przez giganta Unilever i w jego port folio pozostaje do dziś.

Substancja wynaleziona przez Roberta Chesebrougha stała się tanim i uniwersalnym preparatem do wykorzystania w niezliczonych przypadkach oraz zagościła na stałe w wielu domowych apteczkach i kosmetyczkach.

Czym dokładnie jest wazelina i jakie są jej rodzaje?

Z chemicznego punktu widzenia, wazelina to produkt uboczny procesu destylacji ropy naftowej. Jest mieszaniną olejów mineralnych i wosków, które tworzą półstałą substancję przypominającą galaretkę. Wazelina jest bezwonną, nierozpuszczalną w wodzie substancją. Może przyjmować zabarwienie od białego, przez żółte po brązowe, w zależności od stopnia oczyszczenia. Topi się w temperaturze powyżej 35-36 stopni Celsjusza.

Wyróżnia się następujące rodzaje wazeliny:

  • techniczna
  • żółta
  • biała
  • kosmetyczna.

Wazelina techniczna to surowa, nieoczyszczona substancja, która ma kolor brązowy. Służy do zabezpieczania różnych powierzchni przed działaniem czynników zewnętrznych, np. tlenu z powietrza czy deszczu. Stosowana jest najczęściej właśnie jako smar czy środek zabezpieczający przed korozją, środek chroniący skórę czy gumę przed wysychaniem, przymarzaniem i niszczeniem.

Wazelina biała (Vaselinum album) i wazelina żółta (Vaselinum flavum) różnią się między sobą natomiast stopniem oczyszczenia. Wazelinę białą otrzymuje się przez powtórne oczyszczenie wazeliny żółtej oraz jej wybielenie. Obydwa rodzaje wazeliny stanowią surowce farmaceutyczne.

Z wazeliny białej otrzymuje się natomiast wazelinę kosmetyczną. W tym celu dodaje się do niej barwniki i substancje zapachowe. Nie oznacza to jednak, że czystej, białej wazeliny nie można używać do celów kosmetycznych. Przeciwnie – pozbawiona innych, nierzadko zbędnych składników, jest jeszcze bardziej odpowiednia do pielęgnacji skóry.

wazelina fakty

Jak działa wazelina?

Słowa „ropa naftowa” mogą wydawać się przerażające dla niektórych użytkowników kosmetyków, ale fakty są takie, że wazelina z niej produkowana to naprawdę jeden z najbardziej wielozadaniowych surowców, jakie możemy znaleźć na naszej planecie. Od twarzy do stóp, wazelina ma wiele zastosowań kosmetycznych. Jedną z największych zalet wazeliny jest jej czystość chemiczna. Brak składników uczulających sprawia, że może być stosowana nawet na bardzo wrażliwą skórę (również dzieci i niemowląt). Jest tania, ogólnodostępna i rzadko powoduje reakcję alergiczną. Warto wiedzieć, że produkt ten nie wchłania się przez skórę ani błony śluzowe, dlatego właśnie nie wywołuje podrażnień i uczuleń. Pozostaje na skórze, tworząc warstwę ochronną. Ważne jest, aby pamiętać, że nie jest ona synonimem oleju mineralnego. Olej mineralny jest przezroczystym ciekłym produktem ubocznym ropy naftowej, który jest przekształcany w benzynę.

Wazelina stosowana na skórę ma za zadanie przede wszystkim ochronić ją przed działaniem czynników zewnętrznych. W czystej postaci jest świetnym środkiem natłuszczającym i ochronnym. Nie jest substancją odżywczą – nie zawiera składników wspomagających czy nawilżających – jest jedynie emolientem. Sama w sobie nie regeneruje skóry, chyba że poprzez stworzenie na niej bariery okluzyjnej, dzięki czemu skóra może rozpocząć proces odnowy. Wazelina jest szeroko stosowana w pielęgnacji skóry. Znajdziemy ją w kremach, balsamach, pomadach do włosów, brylantynach, kredkach do warg i oczu. Jest też doskonałą bazą dla różnego rodzaju kosmetyków domowej produkcji. Mimo swojego uniwersalnego zastosowania w przemyśle kosmetycznym, stosowanie kosmetyków z zawartością wazeliny, lub samej czystej wazeliny może powodować wrażenie ciężkości i lepkości na powierzchni skóry. Zależy to jednak od indywidualnego odczucia każdego z nas. Dzieje się tak, ponieważ wazelina jest po prostu odporna na wchłanianie.

Wszechstronne zastosowania w kosmetyce

Wazelina kosmetyczna to produkt o niezwykle uniwersalnym przeznaczeniu. Wykazuje dobroczynne działanie m.in. na usta, paznokcie, pięty czy łokcie a nawet włosy. Ze względu na swoje właściwości, znalazła bardzo liczne zastosowania w kosmetyce. Zresztą zobaczcie sami:

  1. BALSAM DO UST
    Wazelina stosowana do pielęgnacji ust sprawia, że stają się one miękkie i lepiej nawilżone. Nałożona na usta zapewnia im ochronę i skutecznie ogranicza utratę wody. Polecana jest w szczególności zimą, kiedy chroni wargi przed pierzchnięciem i pękaniem, jednak z powodzeniem można używać jej przez wszystkie pory roku. Dzięki wazelinie w krótkim czasie przywrócimy ustom piękny wygląd. Najlepsze produkty na spierzchnięte usta bazują właśnie na wazelinie i choć zawierają dużo dodatków np. witamin, olejków, ekstraktów, to właśnie wazelinie zawdzięczają swoje główne działanie.
  2. SPOSÓB NA POPĘKANE I SUCHE PIĘTY
    Wazelina używana na popękane pięty to jedno z jej najczęstszych jej zastosowań. Nawilżające oraz zmiękczające właściwości pomagają zniwelować odciski oraz ukoić suchą skórę stóp. Zaleca się posmarowanie wazeliną stóp wieczorem oraz nałożenie bawełnianych skarpetek, co pozwoli jej działać przez całą noc. Efekt to gładka i delikatna skórą stóp następnego dnia rano.
  3. SPOSÓB NA ZADBANE SKÓRKI WOKÓŁ PAZNOKCI
    Nie da się zaprzeczyć temu, że wazelina zmiękcza. To jej ogromna zaleta, którą można wykorzystać także do manicure. Wtarcie wazeliny w skórki sprawia, że staną się miękkie, łatwiej je usunąć, a skóra wokół paznokci nie podrażni się. Warto też używać wazeliny podczas malowania paznokci. Nałożenie jej na skórki wokół paznokci sprawi, że jeśli przez przypadek wyjedziesz pędzelkiem poza płytkę, bez trudu usuniesz nadmiar lakieru.
  4. LŚNIĄCE PAZNOKCIE
    Jeśli regularnie będziesz smarować płytkę paznokcia wazeliną, z biegiem czasu stanie się ona bardziej błyszcząca i mocniejsza.
  5. SPOSÓB NA ZDJĘCIE SZTUCZNYCH RZĘS
    Gdy podczas nakładania sztucznych rzęs użyjesz zbyt dużo kleju, możesz mieć problem z ich późniejszym odklejeniem. W takich sytuacjach przydaje się wazelina. Wystarczy posmarować nią rzęsy i po chwili podważyć pasek w zewnętrznym kąciku oka.
  6. ODŻYWKA DO RZĘS
    Długotrwałe stosowanie zalotki i ciągłe tuszowanie rzęs osłabiają delikatne włoski, które mogą zacząć się łamać i wypadać. Zamiast odżywek wypróbuj więc wazeliny. Wazelinę możesz nakładać za pomocą patyczka kosmetycznego lub czystej szczoteczki z maskary. Wazelina nakładana na rzęsy przed snem sprawi, że włoski się zregenerują, wzmocnią oraz odzyskają elastyczność i blask.
  7. JAKO WOSK DO BRWI
    Wazelina stosowana na brwi, to nie tylko sposób, aby nadać im blask, ale także zapewnić odpowiednie ułożenie. Zamiast kupować drogie woski do brwi, użyj po prostu wazeliny, wówczas będzie ci je łatwiej zaczesać i wystylizować. Poza tym taka kuracja także dodaje im blasku i wzmacnia.
  8. BAZA POD CIENIE
    Przed użyciem cieni do powiek nałóż niewielką warstwę wazeliny na powieki. Dzięki temu drobnemu zabiegowi, makijaż będzie trwalszy i uzyska ciekawy efekt połysku.
  9. ŚRODEK DO DEMAKIJAŻU
    Jeśli akurat skończył ci się płyn do demakijażu, a masz wazelinę, możesz ją wykorzystać do usuwania makijażu. Tłusta formuła świetnie radzi sobie nawet z wodoodpornymi kosmetykami. Wystarczy odrobinę wazeliny nałożyć na wacik i zetrzeć tusz czy eyeliner.
  10. WAZELINA NA TWARZ I POD OCZY
    Drobne zmarszczki pod wpływem regularnego stosowania wazeliny znikają, a cienie pod oczami przestają być problemem. Dla wzmocnienia efektu do wazeliny możesz dodać kilka kropelek witaminy A. Możesz stosować ten kosmetyk zamiast kremu pod oczy na noc. Jeśli chodzi o ochronę skóry całej twarzy przed mrozem, wazelina wygrywa nawet z dobrym kremem. Wazelina zregeneruje i uelastyczni przesuszoną skórę twarzy oraz ma zbawienny wpływ na pierwsze zmarszczki.
  11. OCHRONA PRZY FARBOWANIU WŁOSÓW
    Wazelina jest szczególnie przydatna w przypadku farbowania włosów samodzielnie w domu. W czasie nakładania farby posmarowanie linii czoła pomoże uniknąć zabarwienia skóry i plam od farby na twarzy.
  12. MASKA DO WŁOSÓW
    Wazelinę z powodzeniem można stosować również w pielęgnacji włosów – ochrania wówczas końcówki włosów i zapobiega utracie nawilżenia, choć trzeba mieć na uwadze, że w dużych ilościach może obciążać włosy. Warto mieszać ją np. z olejkami i stosować przede wszystkim na skórę głowy, a nie całe pasma. Wazelina przywraca utraconą wilgoć, regeneruje uszkodzenia oraz pomaga wzmocnić włosy, zmniejszając ich utratę. Powinny jej jednak unikać osoby ze skłonnością do nadmiernego przetłuszczania.
  13. BAZA DOMOWEGO PEELINGU
    Przydatnym zastosowaniem wazeliny jest wykorzystanie jej jako bazy do produkcji domowych peelingów. Wystarczy wymieszać wazelinę z solą morską, brązowym cukrem, płatkami owsianymi lub pestkami malin czy zmieloną kawą oraz wzbogacić peeling o ulubiony olejek np. arganowy lub ze słodkich migdałów. Dzięki swojej konsystencji wazelina świetnie się sprawdzi w tej roli. Po zabiegu skóra będzie gładka i nawilżona.
  14. SPOSÓB NA RÓWNĄ OPALENIZNĘ
    Jeśli po zastosowaniu samoopalacza zdarzało się, że na kolanach, łokciach i kostkach uzyskany kolory był ciemniejszy niż na reszcie ciała, możesz temu zaradzić, stosując wazelinę. Nałożenie wazeliny na skórę przed aplikacją samoopalacza pozwoli na jego równomierne rozprowadzenie, dzięki czemu można uniknąć nieestetycznych plam. Dodatkowo chroni ona wierzchnią warstwę przed poparzeniem słonecznym w trakcie opalania.
  15. PRZEDŁUŻENIE TRWAŁOŚCI PERFUM
    Nawet najlepsze perfumy po kilku godzinach wietrzeją, dlatego wiele osób stosuje wazelinę jako tłustą bazę. Dzięki niej można przedłużyć trwałość perfum. Po spryskaniu się perfumami za uszami, na karku, mostku czy nadgarstkach wystarczy wetrzeć w te miejsca odrobinę wazeliny. Dzięki temu zapach dłużej zostanie wyczuwalny.
  16. MAŚĆ DO TATUAŻU
    Posiadacze tatuaży wiedzą, jak ważna jest odpowiednia pielęgnacja skóry po tym zabiegu, aby nie dopuścić do przesuszenia i blednięcia wzoru. Warto wypróbować właśnie wazelinę jako alternatywę dla specjalistycznych kremów do pielęgnacji tatuażu. Ochroni ona skórę przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi oraz pomoże w zabliźnianiu się ran, doda skórze miękkości i złagodzi podrażnienia
  17. ZAMIAST BALSAMU DO CIAŁA
    Wazelina przyda się szczególnie po opalaniu, kiedy nasza skóra jest bardzo wysuszona, wystarczy mała ilość dobrze rozprowadzona na ciele.
  18. JAKO KREM DO RĄK
    Wazelina sprawdzi się również zamiast silnie nawilżającego i regenerującego kremu do rąk. Zresztą składnik ten znajdziecie również w składach niejednego kremu do rąk kupionego w drogerii.
  19. NA DROBNE RANY I ZADRAPANIA
    Wazelina jest szeroko stosowana w celu przyspieszenia procesu gojenia drobnych ran i zadrapań, ponieważ dobrze stymuluje odnowę komórek skóry. Substancja ta może zapobiegać nawet dalszemu krwawieniu, niejako zasklepiając ranę.
  20. SPOSÓB NA MOCNO ZAMKNIĘTE BUTELECZKI
    Warto też wspomnieć o domowym sposobie na łatwiejsze otwieranie buteleczek, np. z lakierem do paznokci. Po pierwszym otwarciu buteleczki z lakierem do paznokci posmaruj brzegi zakrętki wazeliną. Posmarowana wazeliną zakrętka przy następnym otwarciu nie będzie stawiała oporu i z łatwością ustąpi.

Jakie są największe obawy związane z wazeliną? Czy jest bezpieczna?

Od dziesiątek lat stosuje się ją w kosmetyce jako uniwersalny środek pielęgnujący – smaruje się nią spierzchnięte usta, skórę pod oczami czy popękane pięty. Istnieją jednak pewne kontrowersje wokół faktycznych korzyści wazeliny. Niektóre źródła twierdzą, że wazelina tak naprawdę nie leczy skaleczeń i ran oraz że może faktycznie uwięzić bakterie w skórze i nie powinna być stosowana na świeże oparzenia. Ponieważ powstaje z ropy naftowej, pojawiają się obawy, że wazelina zatyka skórę. Faktem jest, że ropa naftowa ma wysoką masę cząsteczkową, która tworzy nieprzepuszczalny film na skórze, chroniąc środowisko przed wilgocią. Dlatego też wazelina, chociaż nie nawilża skóry, utrzymuje ją nawilżoną. Zatrzymuje wilgoć w górnych warstwach powierzchni skóry i zapobiega jej odparowywaniu.

Czasami możemy spotkać się również z opiniami, że z wazeliny powinny zrezygnować osoby z cerą tłustą, mieszaną i trądzikową, ponieważ może zapychać pory skóry i nadmiernie ją przetłuszczać. Według wielu dermatologów wazelina jest jednak jednym z bezpieczniejszych produktów dla wszystkich rodzajów skóry i ma bardzo mały potencjał alergiczny lub drażniący. Wazelina jest składnikiem o długiej historii bezpiecznego użycia w różnych produktach takich jak leki, kosmetyki a nawet żywność.

Z innej strony obaw, przez lata odkryto pewne problemy dotyczące zanieczyszczeń w procesie produkcyjnym ropy naftowej, w tym informacje o zanieczyszczeniach i działaniu rakotwórczym. Pojawiły się obawy, że wazelina nie jest w pełni rafinowana, co oznacza, że może być zanieczyszczona toksycznymi chemikaliami. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że wazelina kosmetyczna, która trafia na sklepowe półki, musi spełniać standardy kosmetyczne i farmaceutyczne. Jest więc wielokrotnie oczyszczana oraz bardzo często testowana dermatologicznie i alergologicznie.

A co z ekologią? Alternatywy, a może gliceryna?

Wazelina jako produkt destylacji ropy naftowej, której wydobycie jest, nie ukrywajmy, tragiczne w skutkach dla środowiska z pewnością nie może zostać zakwalifikowana do produktów ekologicznych. Nie polubią się z nią pewnie tez weganie – ropa powstaje przecież ze szczątków organicznych. Jednak jako kosmetyk, który jest tani, uniwersalny i raczej bezpieczny dla skóry, używanie jej, można uznać za podejście w pewnym sensie ekologiczne. Jeśli jednak nadal chcemy uniknąć zakupu wazeliny ponieważ powstaje ona z ropy naftowej, z powodzeniem możemy poszukać alternatyw. Możemy nabyć zamienniki pochodzenia roślinnego które wykorzystują woski i oleje roślinne, które w swoim działaniu będą tworzyć barierę na skórze, podobnie jak wazelina.

Naturalne odpowiedniki wazeliny:

  • Tłuszcze i oleje roślinne: np. oliwa z oliwek, olej rycynowy, olej jojoba
  • Masła roślinne: np. masło shea, masło kakaowe
  • Woski: np. pszczeli, sojowy

No i jest jeszcze gliceryna, która również jest tanim i popularnym surowcem stosowanym do wyrobu kosmetyków. Gliceryna jest nietoksyczna, a jej wpływ na organizm jest klasyfikowany jako obojętny (choć zdarzają się bardzo rzadkie przypadki uczuleń). Możemy się też spotkać, z błędnym przekonaniem, że wazelina i gliceryna są fizycznie podobne. Głównym źródłem gliceryny w przemyśle są tłuszcze roślinne i tłuszcze zwierzęce. Gliceryna jest w rzeczywistości alkoholem silnie przyciągającym wilgoć, przez co powoduje uczucie wilgoci na skórze. To uczucie wilgoci jest podobne do uczucia tłustości wytwarzanej przez wazelinę. Gliceryna jednak w przeciwieństwie do wazeliny przenika przez komórki naskórka i zapewnia jego lepsze nawilżenie. Gliceryną można zastąpić np. krem, natomiast aby uszczelnić barierę hydrolipidową, czyli aby woda nie uciekała z naszej skóry, najskuteczniejsza będzie jednak zwykła wazelina, która zahamuje utratę wody.

Wnioski końcowe

Dla sporej rzeszy osób wazelina jest bezpiecznym i niezawodnym sposobem na zatrzymanie wilgoci w skórze. Jej niezaprzeczalnym atutem jest to, że nie podrażnia i nie powoduje uczuleń. Wazelina jest środkiem stosowanym w kosmetyce od wielu lat, a wszechstronność zastosowań kosmetycznych sprawia, że warto się po prostu bliżej przyjrzeć temu składnikowi. Niska cena tego produktu jest dodatkową zaletą, a umiejętność wykorzystania wazeliny może przynieść nieoczekiwane efekty bez rujnowania własnego portfela. Jeśli jednak chcesz uniknąć wazeliny w produktach do pielęgnacji skóry, szukaj kosmetyków zawierających naturalne masła, oleje i woski, a wazelinę nadal możesz wykorzystać w domu np. do pielęgnacji obuwia.